الدرس الثالث لتعليم اللغة التركية

من طرف bayir-bucak الجمعة مايو 09, 2008 9:09 am

اسم الفاعل İSİM FİİLİ

Yukarıdan beri gordüğümüz bu dokuz şekil ve zaman eki, bütün fiillerde kullanılır. Yalnız bir fiil vardır ki, o fiile bu eklerin hepsi getirilmez. O fiil “imek” fiilidir.
“ i-” fiili Türkçe’nin ana yardımcı fiilidir. Bu fiile cevher fiili de denir. Ek fiil adı da verilir.
“ i-” fiili güdük bir fiil olmakla beraber hem isimlerle hem de fiillerle kullanılır. Fiillerle kullanılınca birleşik çekim yapar: Bilmiş idi, gelse idi ... gibi. İsimlerle kullanılınca da onları isimleştirir.
İsimleri fiilleştirdiği için bu fiile isim fiili diyoruz. Güzel idi, iyi imiş ... gibi.
Bu fiil çok defa i- kokü düşürek kullanışta eklenir.

1- İsim Fiilin Şimdiki Zamanı ve Ekleri : اشتقاق من الاسم فعل الحاضر

İsim fiilin şimdiki zamanı tamamıyla ekleşmiştir. Bu ekleşmede i- fiilinin eşi olan tur- ( dur- ) yardımcı fiilinin de kalıntıları vardır.
Şimdiki zaman ekleri şoyledir:

Teklik 1. şahıs : -ım, -im, -um, -üm
2. şahıs : -sın, -sin, -sun, -sün
3. şahıs : -dır, -dir, -dur, -dür

çokluk 1. Şahıs : -ız, -iz, -uz, -üz
2. şahıs : -sınız, -siniz, -sunuz, -sünüz
3. şahıs : -dırlar, -dirler, -durlar, -dürler
-tırlar, -tirler, -turlar, -türler

Gorüldüğü gibi eklerin çoğu isim fiilinin kendisi düşünce geriye kalan şahıs ekleridir. Ancak bu ekler bugün isim fiilinin yerini tutarak fiil gibi kullanılmaktadır.

yorgun-um evde-y-im
yorgun-sun evde-sin
yorgun-dur evde-dir
yorgun-uz evde-y-iz
yorgun-sunuz evde-siniz
yorgun-durlar evde-dirler

Bunlardan üçüncü şahıs ekleri kullanışta düşebilir: çocuk yorgun(yorgundur), hava güzel(güzeldir) ... gibi.
çokluk üçüncü şahısta bazen de çokluk eki one alınır: evde-lerdir, değil-lerdir ... gibi.
Bu ekler haber verme fonksiyonundadırlar. Onun için bu eklere kısaca “ bildirme kipleri ” denir. Bildirme ekleri vurgusuzdur. Vurguyu kendilerinden önceki heceye atarlar.

2- İsim Fiilin Gorülen Geçmiş Zamanı ve Ekleri :

İsim fiilin gorülen geçmiş zamanı şoyledir:

i-di-m i-di-k
i-di-n i-di-niz
i-di i-di-ler

Kullanışta fiilin kokü çok defa düşer ve ekleşme olur: güzel-di, korkunç-tu, hasta-y-dı (hasta-y-idi) ... gibi.

3- İsim Fiilin Oğrenilen Geçmiş Zamanı ve Ekleri :

Çekimi şoyledir:

i-miş-im i-miş-iz
i-miş-sin i-miş-siniz
i-miş i-miş-ler

Geçmiş zamanda olduğu gibi bunlar da kullanışta ekleşir: değil-miş, yorgun-muş ...
gibi.

4- İsim Fiilin Şart Çekimi : شروط الاشتقاق من الاسم و الفعل

Çekimi şöyledir:

i-se-m i-se-k
i-se-n i-se-niz
i-se i-se-ler

اسم الفاعل السلبي İSİM FİİLİN OLUMSUZU

İsim fiilin “imemek” şeklinde bir olumsuzu olmaz. Bu sebeple mecut çekimlerinin olumsuzu değil edatı ile yapılır : değil-im, değil-dir, değil-di, değil-miş, değil-se-ler, değil-se-niz ...gibi.

ملحقات الافعال المتحدة

FİİLLERİN BİLEŞİK CEKİMLERİ

İsim fiillerin mevcut şekilleri fiil çekimlerine de getirilir. İsme gelince onu fiilleştiren bu ekler fiil çekimlerine de birleşik çekim yaparlar.
Birleşik çekimde bir asil fiilin, bir de isim fiilinin iki çekim eki üst üste gelir, yahut iki fiilin iki çkim şekli arka arkaya sıralanır.
Birleşik çekimin üç kipi vardır: hikâye, rivayet, şart. Dordüncü olarak kuvvetlendirme ve ihtimal de birleşik çekim sayılabilir. Birleşik çekimde çok defa i- fiil kokü düşer. Ancak düşmediği de gorülebilir: gelmiş idi, geldi ise, geliyor imiş... gibi.

Hikâye : ملحقات الافعال في القصص ( الحكاية )

İsim fiilinin gorülen geçmiş zamanı ile yapılan birleşik çekimdir: geliyor-du-m, gelmiş-ti-m, gel-di-y-di ... gibi.
Bunlarda isim fiilinin hikâye eki olmakta ve hikâye ifadesi vermektedir.
Emir hariç bütün kiplerin hikâyesi vardır. Hikâyede asıl çekim önce söylenir. Eki: -dı,-di,-du,-dü,-tı,-ti,-tu,-tü’dür.

gel-di-y-di-m
gel-di-y-di-n
gel-di-y-di
gel-di-y-di-k
gel-di-y-di-niz
gel-di-y-di-ler (gel-di-ler-di)

Rivayet :ملحقات الافعال في الرواية

İsim fiilinin oğrenilen geçmiş zamanı ile yapılan bileşik fiildir: bil-i-r-miş-im, bil-miş-im, bil-miş-miş ... gibi.
Bu çekimdeki isim fiilinin eki, rivayet ifade eder ve rivayet eki adını alır. Eki: -mış, -miş, -muş, -müş’tür.
Gorülen geçmiş zaman ile emir kipinin rivayeti yoktur. Diğer çekimlerin rivayeti vardır.

gor-ecek-miş-im
gor-ecek-miş-sin
gor-ecek-miş
gor-ecek-miş-iz
gor-ecek-miş-siniz
gor-ecek-miş-ler (gor-ecek-ler-miş)

فعل الشرط Şart :

İsim fiilinin şartı ile yepılan bileşik çekimdir. Bu çekimde isim fiilinin eki şart ifade eder ve şart eki adıyla zikredilir.
Emir, şart ve istek çekimlerinin şartı yoktur. Diğerlerinin şartı vardır.
Eki: -sa, -se’dir.

gel-ecek-se-m
gel-ecek-se-n
gel-ecek-se
gel-ecek-se-k
gel-ecek-se-niz
gel-ecek-se-ler (gel-ecek-ler-se)

من طرف **أبوبكر برق** السبت مايو 10, 2008 12:42 am

تمام ..تمام .. تمام ياعيني عليك

من طرف aslan oglu السبت مايو 10, 2008 8:22 am

تسلم هالأيدين

من طرف lonely wolf السبت مايو 10, 2008 6:46 pm

ellerine sağlık

harikasınız Bayır-bucak kardeşim

من طرف وسيم حجوك الأربعاء مايو 14, 2008 8:14 am

جهود تشكر عليها أخي باير بوجاق وإن شاء الله تكون هناك إستفادة من الدروس المقدمة

بس كنت اتمنى أن تكون الدروس مترجمة إلى العربية أكثر لأن هناك العديد من الإخوة ( وأنا منهم ) لغتهم ضعيفة بعض الشيء

تقبل تحياتي وتقبل مروري

الدرس الثالث لتعليم اللغة التركية

الدرس الثالث لتعليم اللغة التركية

رد: الدرس الثالث لتعليم اللغة التركية

رد: الدرس الثالث لتعليم اللغة التركية

رد: الدرس الثالث لتعليم اللغة التركية

رد: الدرس الثالث لتعليم اللغة التركية